BALITAW
LUIS:
Kining
akong paghigugma
Sa
bukog, Inday, mikagit
Kong
hinog ka pa lang sab-a
Lamyon
ko hangtod ang panit.
PINAY:
Dili
ako, Luis, motu-o
Nianang
imong mga sulti
Pila
na kaha ka babaye
Ang
imo nianang gitunto?
LUIS:
Kining
akong pagtindog
Ako
na nga ginatukib
Ingon
sa balay gitukod
Giuna
ko ang paglatid.
PINAY:
Ang
imong mga tuyo
Daan
ko nang hingsayran
Wala
pa gani ikaw manghangyo
Ako
na ikaw gibalibaran.
LUIS:
Human
ko na baya latiri
Gikutkot
ko na ang yuta
Gipatindog
ko na ang haligi
Gisunod
ko ang mga damba.
PINAY:
Ako
na kanimong gisulti
Nga
dili na ikaw magbudlay
Ibta
kanang imong haligi
Kay
dili gayod ako muangay.
LUIS:
Ako
inday ang nagabalay
Usa
ra ang akong haligi
Pagbutang
sa abay-abay
Gidungan
ko ang kaballete
Pagbutang
sa kaballete
Dungan
ang mga pagbo
Maoy
lig-ong espiki
Ang tagkos ug mga tarugo.
PINAY:
Ako
gani magsulti
Wala
ing balikbalik
Kanang
imong haligi
Kaanugon
lamang kausik
Kaballete
ug mga pagbo
Kon
muabot na ang bagyo
Walay
manghisalin
Lulugtion
tanan sa hangin.
LUIS:
Kutob
ko ikaw makita
Sa
usa ka pagpamilok
Ingon
ako sa gipahigda
Sa
maidlot nga mga tunok.
PINAY:
Kutob
ko usab ikaw makita
Dako
kong paghitingala
Anaa
pa gani ang gatas sa baba
Namulong
kana bahin sa gugma.
LUIS:
Sa
gamay ka pang bata
Daan
ko na ikawng ginapalandong
Karon
ikaw nga dako na
Dili
ba ako Inday makasilong?
PINAY:
Sa
gamay pa akong bata
Daan
ko na nga gipamulong
Nga
kong ako madako na
Sa
sulti dili ako palimbong.
LUIS:
Kanang
sudlay mong sisik
Sa
buhok nagatugabong
Ingon
sa gugmang naglabtik
Sa
dughan nagapanghagbong.
PINAY:
Kining
sudlay kong sisik
Timaan
kini sa katarong
Nga
sa sulting palabtik
Dili
kini palimbong.
LUIS:
Unsay
bulong sa mingaw
Sa
paglakat walay makuha
Gitinguha
ko sa adlaw-adlaw
Ang
pagpaagay sa mga luha?
PINAY:
Adunay
tambal sa mingaw
Mao
ang humay ug saging
Ayaw
katulog maadlaw
Pagdaro
ug pagkaingin.
**********
LUIS:
Lipaya
ang akong kamingaw
Utang
kong buot kanimo
Baslan
ko ikaw sa ulahing adlaw
Kay
ako magasilbi kanimo.
PINAY:
Dili
ako mao ang makaglipay
Nianang
imong mga kamingaw
Pamiling
sa laing Inday
Nga
sa tinguha mo makatagbaw.
LUIS:
Ay,
gipanilungan ko man gani
Ang
kahoy nga walay dahon
Ikaw
pa ba kaha ang dili
Gitan-aw
ko nga may makaon?
PINAY:
Ako
Luis ingon sa lagtang
Nga
imo karon gipanilungan
Dili
makatambal sa gutom
Kay
makalanag pagakaunon.
LUIS:
Maayo
ikaw, Inday, kay lipay
Ako
tugob sa mga kasakit
Ingon
ako sa ginabitay
Sa
tungatunga sa mga langit.
PINAY:
Ang
kalipay atua sa langit
Wala
na dinhi sa Kalibutan
Ang
sa yuta pulos kasakit
Wala
nay sarang kalipayan.
LUIS:
Inday,
ang imong pagdili
Daan
ko na nga nasabut
Kong
duna pa akoy bahandi
Tingali
ikaw mubuot.
PINAY:
Ako
nganing gidili
Ang
anak sa mga Hari
Ikaw
pa ba ang dili
Gitan-aw
ko walay bahandi?
LUIS:
Kanang
imong kagahi
Gidutlan
sa dakong kahumok
Gani
ang lubas tabigi
Gilagbasan
sa isdang tamilok.
PINAY:
Antusa
ang imong palad
Ayaw
kasakit sa pamalibad
Kay
bisan unsaon sa pagpaagi
Palad
ko gayud nagamasuki.
LUIS:
Ikaw
ba ang kahoy nga miyapi
Nga
miturok sa luyong tampi
Pagbantay
kay hikankanan ka
Ning
tubig nga nagaagi.
PINAY:
Kini,
Iti, nga kahuya
Dili
madali pagkatumba
Kay
wala pa gani ang hangin
Nasuko
na nanuwaysuway.
LUIS:
Bisan
adto ka sa langit
Kaanyag
nga walay sanglit
Kong
ako ang magasangpit
Mukanaog
ka gayod sa pilit.
PINAY:
Kong
akoy adto sa langit
Lalake
ka nga lumayan
Ayaw
pagbudlay pagsangpit
Kay
sa linti ko ikaw pakanaugan.
LUIS:
Pusta
ako, Inday, limisa
Sa
binukalan mong kandungga
Kong
si Nanay mo mangutana
Ingna
pinili nga bunga.
**********
PINAY:
Kong
ikaw, Luis, mangasawa
Si
Tatay ug si Nanay maoy sultihi
Kay
kinsa bay musaka sa kahoy
Nga
sa punoan dili muagi?
LUIS:
Matuod
ikaw mao ang bulak
Sa
usa ka maambong nga kahoy
Dili
ko muagi sa punoan
Kong
dili hagdanan sa imong kalooy.
PINAY:
Kong
buot ka, Luis, mangasawa
Atuay
katunggan daruha
Dili
ka gani makadaro
Si
Inday dili maimo.
LUIS:
Kinsa
bay imong hindunggan
Nga
pagadarohon ang katonggan
Dili
ba kita higaba-an
Kumbinto
kana sa tambasakan?
PINAY:
Kong
buot ka, Luis, mangasawa
balay
namo ayuha
Ang
salog niya nga bahi
Alisdi
sa pulos sapi.
LUIS:
Hulata
sa dili madugay
Kay
mudangat ako sa inyong balay
Ang
salog ninyong bahi
Alisdan
ko ug pisos kahati.
PINAY:
Kong
buot ka, Luis, mangasawa
Atuay
balay namo ayuha
Ayaw
pag-atupi sa nipa
Atupi
sa pulos tisa.
LUIS:
Unsaon
mo, Inday, ang tisa
Halayo
kadtong Manila
Maayo
na lamang ang nipa
Kay
ania ra sa atong yuta.
PINAY:
Kong
buot ka, Luis, mangasawa
Atuay
balay namo ayuha
Ang
atup niya anahaw
Alisdi
sa pako ug langaw.
LUIS:
Magaunsa
kita sa langaw
Madugay
pagatigumon
Maayo
na lamang ang anahaw
Kay
ania ra sa atong libon.
PINAY:
Kong
buot ka mangasawa
Atuay
lasang daruha
Ang
kabatu-an ug kabatangan
Imong
pagahinlu-an.
LUIS:
Kanang
tanan nga gisugo mo
Sa
madali akong tumanon
Maoy
mahimong daro ang baboy
Ang
amo maoy magkupot sa liboy.
PINAY:
Kong
buot ka, Luis, mangasawa
Atuay
balay namo ayuha
Ayaw
salugi sa anibong
Salugi
sa pulos dagom.
LUIS:
Giunsa
mo paghunahuna
Pagasalugan
man nimo ug dagom
Kon
duna na kitay mga bata
Dili
ba mahatuyom?
**********
PINAY:
Ayaw,
Iti, ikasakit
Kining
pamalibad kong himpit
Dili
pa kaha buot ang langit
Kitang
duha magakadait.
LUIS:
Ang
pamalibad mong himpit
Imo
lamang kanang binu-utbuot
Sak-on
ko ang mga langit
Kay
adto ako makigsabot.
PINAY:
Ayaw,
Luis, kahiubos
Sa
pamalibad kong bug-os
Dili
ta palad ug signos
Fortuna
ta nagakabalios.
LUIS:
Unsaon
ko sa pag-hiubos
Sa
imo, Inday, nga pagpamalibad
Nga
dugay ko na ikaw gigapos
Sa
gugmang dili mabadbad.
PINAY:
Kasingkasing
ko nga madasig
Tabangi
ako sa pagpamalibad
Aniay
lalaking buot mulupig
Kanako
buot mubihag.
LUIS:
Bisan
unsaon mo sa pagpamalibad
Niining
gugma kong matuod
Dili
na ikaw makabadbad
Kay
maayo nga pagkalangbud.
PINAY:
Oh!
Daw tubig kang matin-aw
Nga
gibunyag ning kasingkasing
Niining
dughang mamingaw
Nanaha
ka ug nanalingsing.
LUIS:
Pagkamaayo
sa imong gawi
Wala
akoy takos ibalos
Ania
ang kalag ko ug kinabuhi
Kanimo
akong itapus.
PINAY:
Kong
mga bayhon pa lamang
Dili
ako kanimo mag apas
Ugaling
kay kagawi-an
Iunong
ko kanimo kalag ug lawas.
|
BALITAW
Luis:
This
love of mine,
Inday,
bites to the bone
If
you were a ripe banana
I’d
swallow you skin and all.
Pinay:
I
won’t believe, Luis,
A
single word you say
I
truly wonder how many girls
You
have deceived this way.
Luis:
Even
as I stand here
My
plans I have prepared
As
in the building of a house
The
design’s already made.
Pinay:
Your
intentions
For
sometime I have known
Before
you will even ask
A
‘No’ is what you’ll get.
Luis:
I’ve
laid out my designs
And
have dug up the ground
The
post has been erected
The
scaffolds are all set.
Pinay:
I
have warned you
Your
toil will go to waste
Pull
out that post
For
this will never go far with me.
Luis:
Inday,
I have built a house
With
but a single post
Upon
this post I’ve fixed the braces
The
eaves and trusses of the roof
Held
by spikes so strong
And
dowels straight.
Pinay:
I
do declare without repeating
Your
post a waste will be
Your
trusses and rafters
Will
with the strong winds go
No
traces remain
For
broken to bits they’ll be.
Luis:
Each
time I see you
In
a wink, I feel as if I were
Laid
out upon a bed
Of
thorns so bare.
Pinay:
Each
time I see your person, too,
My
wonder’s great
How
such a one with milky mouth
Can speak of love like some crude lout.
Luis:
When
still a child you wer
I
nurtured thought of you, I swear,
Now
that you’ve grown
Won’t
you, Inday, allow me room?
Pinay:
Since
I was a child so small
To
myself I’ve said
When
grown-up I’ll be
Words
shall not deceive me.
Luis:
That
comb of tortoise shell
Atop
the bundle of your hair
Is
as love that taunts me still
And makes my breast throb with thrill.
Pinay:
This
comb of tortoise
Stands
for righteousness
That
words that tease
Will
not see me teased.
Luis:
What’s
the cure for loneliness
When
all toil comes to naught
From
day to day
Is
it to drench myself with tears?
Pinay:
There
is a balm for loneliness
Rice
and bananas
Don’t
sleep by day
Go plow the land, your swidden plant.
**********
Luis:
Assuage
this loneliness
A
debt of gratitude
At
some future time I’ll pay
When
your slave I’ll be.
Pinay:
It’s
not for me to grant that joy
Your
loneliness dispel
Go
seek another Inday
Your
wishes can fulfill.
Luis:
Ay,
I even seek the shade
Of
a tree without leaves
Why
not then the shade of you
Seeing
the bounty that you show?
Pinay:
Luis,
I am like the lagtang
In
whose shade you wish to stay
Its
fruits can’t cure your hunger
For
eaten, they’ll only sicken.
Luis:
Good for you, Inday,
for you’re so gay
Even as my poor self wallows in misery
I
feel like I were suspended
In
limbo, I suffered.
Pinay:
Happiness
is in heaven found
Not
in this world abound
For
the earth is filled with sadness
And
not with happiness.
Luis:
Inday, your refusal
I
have long sensed
Perhaps
had I some treasure
Maybe
you would relent.
Pinay:
I
have even refused
The
sons of kings
Surely,
I’d do the same
To
you who have nothing.
Luis:
Your
hard veneer
To
the soft will yield
Even
the hardwood, Teak,
To
the shipworm breaks.
Pinay:
Bear
your destiny
And
be not pained by ‘nay’
For no matter what means you conjure
My
fate runs counter to yours.
Luis:
Are
you that tree, the Miyapi,
That
by the delta grows
Take
care, eroded you shall be
By
moving water as it flows.
Pinay:
This
is one tree, Iti,
That
falls not too easily
For
even before the winds blow
It
braces itself and fury shows.
Luis:
Even
when you’re in heaven
Beauty
without equal
When
it is I who shall call
Descend
you will.
Pinay:
If
I to heaven go
O,
Man with the love potion,
Bother
not to call
For
I shall send you lightning.
Luis:
Wrap
me up, Inday,
In
your flower-printed skirt
And
when your Nanay asks
Tell
her it’s choice fruit.
**********
Pinay:
If
you, Luis, wish to marry
Tell
Tatay and Nanay
For
whoever climbs a tree
Must
pass along the trunk.
Luis:
Truly
you are the flower
Of
a beautiful tree
I
shall not pass along the trunk
Unless offered the stains of your mercy.
Pinay:
If
you wish, Luis, to marry
There
lies a swamp, plow it
If
you can’t plow it
Then
Inday you can’t have.
Luis:
From
whom have you heard
That
a swamp maybe plowed
Won’t
that be sacrilege
Since it’s the mudskipper’s convent?
Pinay:
If
you wish, Luis, to marry
Go
mend our house
Its
floor is made of palm trunks
Change
it all with money.
Luis:
Wait,
for in a short while
I’ll
reach your house
Your
flooring of palmwood
I’ll
lay out with coins.
Pinay:
If
you wish, Luis, to marry
Go
mend our house
Don’t
roof it with palm leaves
Cover
it with clay tiles.
Luis:
What, Inday, do
you want with tiles
It’s
a long way to Manila
To
use palm leaves is better
For
we have them right here.
Pinay:
If
you wish, Luis, to marry
go
mend our house
Its
roof is of fan-shaped palms
Change
it with wings of flies.
Luis:
What
can we do with flies
They’ll
take so long to gather
To
use the palms is better
From our groves they can be gathered.
Pinay:
If
you want to marry
Go
and plow the forest
Clear
it of rocks
And
rid it of debris.
Luis:
All
of your orders
I’ll
carry out right now
the
pig shall be the plow
And
to drive it, the monkey.
Pinay:
If
you wish, Luis, to marry
Go
and mend our house
Floor it not with fishtail palms
But of needles, the floors should be.
Luis:
Whatever
made you think
Of
a floor of needles
When
we shall have children
Won’t
they only get pricked.
**********
Pinay:
Do
not, Iti, be pained
By
my complete refusal
It
may not yet be heaven’s will
That
the two of us be paired.
Luis:
Your
refusal so complete
Is
only by your will
I’ll
climb the heavens, dear,
And
come to terms up there.
Pinay:
Don’t,
Luis, be humiliated
By
my sincere refusal
It’s
just not our fate
Our
fortunes are separate.
Luis:
How
can I be humiliated
Inday, by your refusal
When
long have I tied you up
With
love that can’t be unraveled.
Pinay:
Eager
heart of mine
Help
me to refuse
Here’s
a man who would wind
And
wants to captivate me.
Luis:
No
matter how much you refuse
My
love that is so true
You
cannot break the knot
That
abut you is coiled tight.
Pinay:
Oh,
you are the clear spring water
That
has baptized this heart
In
this lonely breast
You’ve
grown shoots and saplings.
Luis:
How
admirable your traits are
I
can’t thank you enough
My
life and soul I give you
For
all eternity.
Pinay:
Had
you fine airs alone
I
never would have bothered
But
since your nature’s good
Body
and soul I’ll share with you.
Translated by
Erlinda K. Alburo
|
0 comments